De XIXe eeuw

In het jaar 1800 telt Kraainem 538 inwoners…. Napoleon, Eerste Consul, heft de kantonale gemeenteraden op en herstelt de GEMEENTELIJKE AUTONOMIE (Wet van 27 Ventôse - jaar VIII of de 18de maart 1800). De gemeenteraad werd uit de meest vooraanstaande burgers gekozen (volgens het cijnskiesrecht, de rijkste dus). De Prefect benoemde de gekozenen. De raad vergaderde maximaal 15 keer per jaar en werd voorgezeten door de burgemeester die eveneens door de Prefect werd benoemd. De burgemeester werd bijgestaan door zijn adjunct. Van het kollege van burgemeester en schepenen was nog geen sprake omdat het schepenambt nog niet bestond. De eerste burgemeester van Kraainem was een zekere Mijnheer VAN MILLEN die in 1802 benoemd werd. Op 16 januari 1801 tekende Bonaparte het concordaat dat de katholieke godsdienst opnieuw legaliseerde en dat eveneens een einde stelt aan de vervolgingen. De kerken openden opnieuw hun deuren op 4 juni 1801. In 1804 kroont Napoleon zichzelf tot keizer en onderwerpt onze bevolking aan zijn militaire conscriptie. De bevolking is zeer misnoegd. Onze administratie werd gekopieerd naar het Franse model en de Code Napoleon (ons actuele burgerlijk wetboek) vormt de basis van ons huidige rechtssysteem. Napoleon wordt in 1815 verslagen te Waterloo. In die tijd strekte het Zoniënwoud zich nog uit over een oppervlakte van 12.385 ha. en er leefden nog veel wolven. Er werden premies uitgeloofd om de wolven te doden (20 F. per wolf wat voor die tijd niet min was). Op 30 juli 1814 vallen de Hollanders van Willem Van Oranje Brussel binnen. De winter van 1814-1815 is zeer streng en leidt tot hongersnood en de hiermee gepaard gaande plunderingen. De bevolking is zeer ontevreden en de onrust groeit. De Brabantse Omwenteling dateert van 1830. De Hollanders werden het land uitgejaagd en het Nationaal Congres beslist op 30 november 1830 dat België vanaf dat ogenblik een onafhankelijke staat is. België is een monarchie, het katholicisme werd de enige toegelaten godsdienst en het Frans was de enige officiële landstaal. De taalproblemen die nadien ontstaan zullen hier niet vreemd aan zijn. De verkiezingen werden gehouden volgens het principe van het cijnskiesrecht. Kraainem telt 567 inwoners. De gemeentebegroting sluit reeds af met een boni : Ontvangsten : 1.381,99 F. Uitgaven : 1.362,44 F. Boni : 19,50 F. De gemeentewet dateert van 1836 en verplicht de gemeenten registers van de burgerlijke stand bij te houden. Voordien werden deze registers bijgehouden door de pastoor van de parochie. Onze gemeentelijke archieven bezitten dus zelden informatie van vóór 1836. In 1840 vertoont onze gemeentebegroting een negatief saldo wegens het slechte beheer van de ex-gemeenteontvanger (onderhoudskosten die betaald werden voor een zwakzinnige die opgenomen werd in Geel en een andere persoon die wegens bedelarij opgenomen werd). De toenmalige burgemeester schreef de Hogere Overheid dat hij de provincie om een subsidie van 400 F. had gevraagd om dit negatief saldo aan te zuiveren. In 1842 werd de huidige Mechelsesteenweg aangelegd (verbinding Mechelen - Waterloo). De verbindingsmogelijkheden waren destijds zeer gering: een holle weg richting Stokkel (Stokkelstraat - Astridlaan), een aardeweg die Laag Kraainem met Hoog Kraainem verbond (J Van Hovestraat - Lijsterbessenbomenlaan), een holle weg naar Wezembeek (A. Lenaertsstraat), een weg naar Tervuren die doorheen het bos van Stokkel liep (Steenweg op Hoogvorst) en een aardeweg van Woluwe naar Oppem. Meer wegen waren er niet in de gemeente. De huidige Wezembeeklaan werd pas in 1954 aangelegd. Deze werd overgedragen aan de staat, thans het gewest. Het gedeelte op het grondgebied Kraainem alleen kostte toen reeds 3 miljoen F. De mensen verplaatsten zich te voet of met het paard wanneer ze rijk genoeg waren om er één te kopen. Uit een rapport van 26 oktober 1892 van de gemeenteraad aan de provincie leren wij dat op dat ogenblik niemand in Kraainem over een rijwiel beschikte. Vanaf oktober 1892 werd de eerste lijn van de stoomtram die de gemeente doorkruiste geëxploiteerd (lijn St.-Joost-ten-Node - Leuven). Deze volgde de as Oudstrijderslaan – Dezangrélaan en liep door tot Vossem. De eerste volkstelling werd gedaan op 15 november 1846. Kraainem telt op dat ogenblik 688 inwoners. Er staan 131 huizen, 84 kinderen lopen school en 149 personen genieten bijstand van het toenmalige O.C.M.W., hetzij bijna 1/4 van de bevolking. Op school leren de kinderen uitsluitend lezen, schrijven en rekenen. Het gemeentebestuur klaagt over het feit dat de scholen gedurende de zomermaanden verlaten zijn. In Kraainem bestaat een watermolen voor de papierfabriek (13 werknemers) en een andere die graan maalt. Verder zijn er : 1 brouwerij, veenderijen en steengroeven (klei en zand). Van de totale grondoppervlakte van 580 ha. worden er 425 ha. bezaaid met gewassen (voornamelijk graan). De enige gesproken taal in Kraainem is het Nederlands (Vlaams) maar, overeenkomstig de wet, is de bestuurstaal het Frans. De papierfabriek, die in 1892 ongeveer 100 werknemers telt, situeerde zich op de plaats waar momenteel het gemeentedepot staat (Denayerstraat). De burgemeester in 1848 is een zekere Guillaume HUSEWEELS. Zijn opvolgers waren Jean VANDENPLAS (1849-1855), Charles DE RYCKE (1865-1865), VANDENHOVEN (1865-1876), DE KEYZER (1876-1879), Joseph VAN HOVE (1879-1921), Charles VERHAEGEN (1921-1926), Arthur DEZANGRÉ (1927-1951), G. MORLEGHEM (1952-1952), Edmond COPPENS (1953-1976), Léon MARICQ (1976-2000). In 1889 kampte Kraainem een laatste keer met een cholera epidemie. Er was geen dokter in de gemeente. Het is pas in 1850 dat er in St.-Stevens-Woluwe een “vaccinateur”, een persoon officieel benoemd om mensen in te enten. Er was nog geen sprake van een brandweerkorps in de streek en de eerste veldwachter werd op 13 januari 1859 benoemd. Hij was gewapend met een sabel en een bandelier. Noteer ook dat er in de XIXde eeuw te Kraainem geen enkele literaire vereniging bestond laat staan dat er sprake was van enig cultureel leven. De plaatselijke fanfare "Kunst en Vrijheid" werd in 1875 gesticht. Het dagloon bedroeg in 1897 ongeveer 2,50 F. voor een man en 1,50 F. voor een vrouw. Landbouwgrond werd verkocht aan 3,20 F. de vierkante meter en voor weiland werd 2,80 F. aangerekend … De tijden zijn veranderd. Op gerechtelijk vlak behoorde Kraainem tot het Vredegerecht van het kanton St.-Joost. Het huidige Vredegerecht van het kanton Kraainem - Wezembeek dateert van 1960. De soldaten werden destijds gerekruteerd door loting. Wie opgeroepen werd kon, indien hij rijk genoeg was, een minderbedeelde jongen betalen om in zijn plaats in dienst te treden. Zeer fraai was dat.