Marters

De laatste jaren is de steenmarterpopulatie in Vlaanderen sterk uitgebreid. Door een decennialange, intensieve bestrijding en bejaging, kwam deze martersoort nog nauwelijks voor in onze contreien. Nu steenmarters toenemen in het sterk verstedelijkte Vlaanderen en zich aangepast hebben aan een leven dichtbij de mens, komen deze prachtige dieren steeds vaker in conflict met de mens. Zo kiezen steenmarters vaak zolders, schuurtjes, stallen en tuinhuisjes uit om hun kroost op te voeden of de dag in door te brengen.

Als steenmarters overlast berokkenen, is de eerste reactie nog steeds: verdelgen! Probleemdieren doden of verplaatsen is echter geen oplossing en zelfs verboden, want deze dieren behoren tot het jachtwild waarop de jacht evenwel niet is geopend. Bestrijding is nutteloos omdat met het doden van een dier een geschikt territorium vrijkomt voor een andere marter en het probleem dus blijft bestaan. Bovendien verstoor je zo de sociale structuur van de populatie, met alle negatieve gevolgen vandien (zoals een snellere verspreiding van ziektes). Steenmarters zijn bovendien ook mooie en zelfs nuttige dieren als predatoren van muizen, ratten en andere knaagdieren die soms overlast veroorzaken. Ze zijn ook absoluut ongevaarlijk voor de mens en zullen nooit spontaan aanvallen (tenzij ze in het nauw gedreven worden), maar wel zo snel mogelijk wegvluchten. We geven hier enkele duurzamere en meer structurele maatregelen om problemen met steenmarters op te lossen.

Geur- en lawaaioverlast

Geur- en lawaaioverlast door steenmarters treedt vooral op wanneer een wijfje met haar kroost van twee tot zeven jongen een zolder heeft uitgekozen als favoriete stek. Jongen van twee-drie maand oud zijn verzot op spelen en doen dit vooral 's nachts wanneer de eigenaar van het huis wil slapen. 's Nachts is het ook stiller dan overdag, waardoor de herrie die steenmarters kunnen maken nog meer opvalt. Steenmarters zijn zindelijke dieren: ze deponeren hun lange, worstachtige uitwerpselen steeds op dezelfde plaats, in zogenaamde 'latrines'. Hierdoor houden ze weliswaar hun omgeving net, maar de opstapeling van uitwerpselen kan na een tijdje wel gaan ruiken. Ook geuroverlast door prooiresten (allerlei onderdelen van prooien, afgebeten pluimen, koppen van grotere vogels, eieren, ...) kan een probleem vormen. Om deze overlast tegen te gaan, moet de steenmarter van de zolder verjaagd worden. Dit kan door hem te verstoren door iets te doen waar hij niet aan gewend is, zoals:

• Veel lawaai maken op plaatsen waar je de steenmarter hoort (op potten en pannen of met een stok op de balken slaan, de radio luid zetten, ...), bij voorkeur in de late namiddag-vroege valavond en eventueel enkele dagen na elkaar herhalen
• De inrichting veranderen (door materiaal te verplaatsen)
• Geurstoffen aanbrengen (restjes parfum, ammoniak, bleekwater, toiletblok met sterke citroengeur, mottenbollen, speciale anti-marterspray o.a. verkrijgbaar in de Natuur.winkel, enz.). Je kan deze sproeien op de plaatsen waar de steenmarter zich bevindt, of aanbrengen op stukjes spons, watten of doek die je verspreid neerlegt. Zit het dier tussen een vals plafond of op een andere moeilijk bereikbare plaats, dan kan je de geurpropjes via openingen naar binnen steken

Wanneer het gelukt is de steenmarter te verjagen, kan je best de toegang tot de zolder af te sluiten om herhaling te voorkomen. Een geschikte schuilplek wordt snel teruggevonden door het geurspoor van de vorige bewoner. Zorg er bij de afsluiting van de zolder steeds voor dat je zeker bent dat alle dieren buiten zijn. Opgesloten steenmarters kunnen sterven en nadien door ontbinding voor nog meer stankoverlast zorgen dan de levende dieren al deden, of zich een weg naar buiten forceren en zo nog meer schade veroorzaken. Tijdens het seizoen dat de dieren met jongen zitten, moet je er dus ook zeker van zijn dat de moeder de jongen mee verhuisd heeft (of wachten tot na de voortplantingsperiode). In veel gevallen is het afsluiten van de toegang niet eenvoudig, omdat steenmarters uitstekende klimmers zijn. Let erop dat:

• Een iets ruwere bakstenen muur zonder veel moeite kan beklommen worden. Een voldoende brede en gladde plaat of enkele schrikdraden tegen de muur aanbrengen, biedt een oplossing
• Overhangende takken die contact maken met een dak worden als loopbrug gebruikt en snoei je dus best goed kort
• Om te verhinderen dat een steenmarter in een boom klimt en zo je huis bereikt of een nestkast leegrooft die in de boom hangt, kan je een boomkraag of een gladde strook rond de stam aanbrengen (zie tekening). Hetzelfde geldt voor gemakkelijk beklimbare regenpijpen
• Klimplanten tegen de gevel maken het de steenmarter al helemaal gemakkelijk
• Een opening van 5 cm doorsnede is al voldoende om binnen te geraken (bv. door een dakpan op te heffen). Vooral bij rieten daken is het moeilijk om de dieren buiten te houden. Hierbij zou je aan de binnenzijde kippengaas kunnen aanbrengen om alles goed af te sluiten. Verluchtingsgaten kan je ook afsluiten met een stevig gaas met kleine openingen
• Bied alternatieve schuilplaatsen aan in je tuin, bv. onder een takkenhoop, strobaal of houtstapel

Weet je niet langs waar de steenmarter binnenkomt, dan kan je in de mogelijke toegangen een prop papier of doek stoppen. Als deze er de volgende dag uitgeduwd is, ken je al minstens één van de toegangen. Vind je de toegang niet of is het niet mogelijk om deze af te sluiten, dan kan je een nieuwe bewoner (of een oude bewoner die zijn schrik overwonnen heeft) opnieuw verjagen (en met wat geluk duurt het een hele tijd vooraleer er een nieuwe bewoner opdaagt).

Geraakt het probleem na de nodige pogingen echt niet opgelost, dan kan je alsnog contact opnemen met de plaatselijke bos- of natuurwachter van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) die - indien de situatie ondraaglijk is (bv. als je niet kunt slapen door het lawaai) - het dier eventueel toch kan vangen met de nodige vergunningen, ook al is dit geen duurzame oplossing.